مجموعه فرهنگی تاریخی آرامگاه فردوسی

 آدرس:  24 کیلومتری شمال شهر مشهد  *  تلفن: 05132663339-05132663825  *    آدرس پورتال:   http://ferdowsitoos.razavichto.ir

آرامگاه حكيم ابوالقاسم فردوسي

     حکیم ابوالقاسم فردوسي در سال 329قمري در پاژ بدنيا آمد. گويند وي از نجيب زادگان توس و از طبقه‌ي دهقانان بود. فردوسي چهل ساله بود كه ادامه كار هزار بيت سروده (دقيقي توسي) را دنبال نمود. وي نظم داستان‌هاي ملي را آغاز و آن را با شصت هزار بيت به اتمام رساند. در شصت و پنج سالگي زمينه ارتباطش با سلطان محمود غزنوی فراهم آمد اما اين رابطه حسنه چند سال بيشتر دوام نيافت. سرانجام فردوسي سال هاي پاياني عمر خود را در بي نوايي بسر برد تا اينكه به سال 411 و بنا به قولي 416ق. در توس درگذشت و در باغ خود واقع در مجاورت دروازه رزان به خاک سپرده شد. برخی از مستشرقین در سفرنامه های خود از آرامگاه فردوسی نام می برند که گویا تا حدود یکصد سال پیش وجود داشته است. اما در اوایل قرن چهاردم شمسی جمعی از اندیشمندان که انجمن آثار ملی را تاسیس کرده بودند درصدد برآمدند آرامگاهی در شأن فردوسی ایجاد نمایند. این آرامگاه در دو مرحله ساخته شد. بناي فعلي آرامگاه با الهام از شیوه‌های معماری قبل از اسلام پس از يك سلسله تحولات با زيربناي 945مترمربع در سال 1337 ساخته شد طبقه زیرین آرامگاه دارای دیوارنگاره‌هایی از فریدون صدیقی با مضمون هفت خان رستم و تصویری از شاهان ایران می باشد که به شکوه این مکان افزوده است.

 


موزه فردوسی

     در مقابل ورودی بنای آرامگاه فردوسي بنايي دیده می شود که توسط مهندس هوشنگ سيحون ساخته شده و امروزه از آن به عنوان موزه فردوسی و شاهنامه بهره برداري مي گردد. در اين موزه اشياء رزم، تصاويري از وقایع شاهنامه، انواع شاهنامه، اشیاء و آثار کشف شده در شهر تاریخی تابران توس به نمایش درآمده است.


 

Image result for ‫تابران توس‬‎تابران توس

      ولايت توس که از پیشینه کهن برخوردار بوده، در گذشته به منطقه‌اي ميان دو رشته كوه بينالود در جنوب و هزار مسجد در شمال اطلاق مي شده است. اين ولايت مشتمل بر چهار شهر «تابران»، «نوغان»، «رادكان» و «تروغبذ» بوده و تابران كه اكنون به توس مشهور است در قرن چهارم تا ششم شهری معتبر بوده و پس از ویرانی توسط مغولان، در اواسط قرن هفتم هجری مرمت شده و مجدد رونق گرفته تا اینکه در قرن هشتم هجری بزرگ ترین شهر منطقه محسوب می شده است. آنچه از تابران توس قدیم بر جا مانده شامل: باروي شهر، کهندژ و ارگ توس، گبند هارونيه، بقاياي مسجد جامع تابران باغ و بناي نوساز آرامگاه فردوسي است.


 

Image result for ‫دروازه مرو‬‎حصار و كهندژ تابران توس

     بارو و يا حصار توس ديوار عظيمي از خشت و گل است كه حدود 24كيلومتري شمال شهر مشهد واقع است. حصار شهر در زمان رونق خود داراي یک فرسخ طول، 9دروازه و 106برج بوده و در حال حاضر چهار دروازه آن به نام های رودبار، مرو، رزان و نیشابور قابل تشخيص است. كهندژ در گذشته شامل ابنيه حكومتي، عمارت شاهي مسجد و حمام بوده که در کاوش های اخیر مشخص شده است.





بناي هارونيه

آدرس: یک کیلومتری آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی *   ساعت بازدید: 8 صبح
     اين مكان تاريخي درفاصله حدود یک کیلومتر از آرامگاه حكيم ابوالقاسم فردوسي قرارگرفته و احتمالا خانقاه و يا مقبره اي است كه در قرن هشتم هجري بر روي بناهاي كهن شهر تابران بنيان گرفته است. از این بنا در کتابها و سفرنامه‌ها با عناوین مسجد،نقاره خانه آرامگاه و خانقاه غز نام برده‌اند و از اوایل پهلوی به هارونیه معروف شده است. هارونیه تا اوایل قرن 14خورشیدی نیمه ویران و توسط انجمن آثار ملی و میراث فرهنگی مرمت شده است. در كنار اين بنا سنگ يادبود هزاره امام محمد غزالي از عرفاي قرن پنجم و ششم هجري ديده مي شود.


 


بقاياي مسجد تابران توس

      در جريان كاوش هاي باستان شناسي در 150متري جنوب غربي هارونيه، یکی از قديمي ترين مساجد خراسان کشف شد. بقاياي اين مسجد با طول 94 و عرض 25متر به سبك شبستاني ستون دارا وليه (خراساني) ساخته شده و احتمالا متعلق به واسط سده پنجم هجري است. و بخشی از آن در سمت جنوب شرقی در دوران ایلخانی تبدیل به مدرسه شده است. امروزه اين مكان به صورت يك سايت موزه باستان شناسي مورد بازديد باستان شناسان و علاقمندان قرار مي گيرد.


 

زادگاه فردوسی وضعیت خوبی نداردروستای پاژ

      (پاژ) نام زادگاه حكيم ابوالقاسم فردوسي است که در نزد یکی تقاطع جاده كارده به كلات نادري و حدود 12كيلومتري شمال آرامگاه مشهد قرار دارد. در ميانه ي روستاي (پاژ) بقایای قلعه ای قدیمی و در 700متري شمال غرب آن تپه باستاني به چشم مي خورد كه به آثار و بقاياي (پاژ) قديم معروف مي باشد و مويد تداوم مدنيت اين منطقه درسده هاي اوليه بعد از اسلام تا قرن نهم و دهم هجري است. کاوش های اخیر در قلعه میانی پاژ و نتایج حاصله از تحقیقات به این امر صحه گذاشته است.


 

مجموعه فرهنگی تاریخی آرامگاه نادر شاه افشار

آدرس: چهارراه شهدا    تلفن: 05132224888   *   ساعت بازدید: 8 صبح  

آرامگاه نادر شاه افشار

     نادرشاه افشار در زمان خود با رشادت و پایمردی ایران را از انحطاط صفویان و تسلط افغان‌ها نجات بخشید. اما به خاطر تندخویی هایی که در آخر عمر دچار شده بود در سال 1160ق. به دست محافظان خود کشته شد. بنای کنونی آرامگاه نادر در سال 1335هجری شمسی با طرحی از مهندس هوشنگ سیحون با الهام از اقامتگاه‌های عشایری همانند یک چادر گسترده ساخته شد. مجموعه معماری باغ آرامگاه مشتمل بر آرامگاه، تالار موزه، ایوان‌ها، راهروها، تالار پذیرایی، باغ و جوی های سنگی و آب‌نماهای زیبا است. مجسـمه مفرغی نادر سوار بر اسب، با طراحی استاد ابوالحسـن صدیقی، هنرمند معاصـر ایرانی ساخته شده که ریخته گری آن در ایتالیا انجام شده و هم اکنون متصل به آرامگاه است. در مجاورت آرامگاه نادر دو تالار ساخته شده که به عنوان موزه کاربرد دارند.


 

Image result for ‫موزه نادری‬‎موزه نادری

     در یکی از تالارهای موزه نادري اشياء رزم اعم از كمان ها، تپانچه‌ها تفنگ هاي چخماقي و باروت دان ها، لوله‌ها و گلوله‌های توپ در دوره‌هاي مختلف تاريخي بويژه دوره افشاريه به نمايش در آمد است. در تالار دوم موزه تابلوهايي از تصاوير نادر شاه به همراه اطلاعات دوران حكمراني وي جهت آشنايي بازديدكنندگان به تماشا گذارده شده است.
 
نگارخانه نادری: یکی دیگر از فضاهای فرهنگی مجموعه باغ آرامگاه نادری نگارخانه است. این بنا شامل یک تالار وسیع و اطاق های جانبی دیگر است. تالار نگارخانه مکان مناسبی جهت نمایشگاه و موزه موردی و فصلی است. این بنا از نظر معماری با دیگر فضاهای محوطه هماهنگی دارد.

 

موزه بزرگ خراسان

 آدرس: بوستان کوهسنگی     تلفن: 05137269502   *   ساعت بازدید: 8 صبح  *   آدرس پورتال:  http://khgm.razavichto.ir/
      موزه بزرگ خراسان با زيربنايي نزديك به 18000مترمربع در مجموعه فرهنگي تفريحي كوهسنگي واقع شده است. ساختمان اين موزه در 12طبقه ساخته شده است و در بهمن ماه سال 1393ش. همزمان با جشن های دهه ی فجر افتتاح شد. اين موزه داراي گنجينه يا مخزن اشياء، تالارهاي تخصصي نمايش اشياء تاريخي و مردم شناسي، بخش امور اداري، کتابخانه، آزمایشگاه و کارگاه مرمت اشیاء تاریخی می باشد. طرح کلی بنا از عمارت خورشید در کلات نادری الهام گرفته و این طرح در قامت یکی از بزرگ ترین موزه های خاورمیانه تحقق یافته است.                       تصاویر بیشتر



مجموعه تارِيخی مصلی مشهد

آدرس: خیابان مصلی
     اين بنا در قسمت شرقي شهر مشهد در حاشيه بلوار مصلي واقع شده و تاريخ بنای آن 1087ق. است. ساختمان این بنا مشتمل بریک ایوان و دو رواق در طرفین ایوان می باشد. با توجه به بقایای تزئینات در این بنا می توان گفت که تمامی رویه آن با کاشی مزین بوده است. مجموعه مصلی هم اکنون به عنوان مرکز آفرینش و پژِوهش هنرهای سنتی شماره 2 مشهد در قالب 6کارگاه هنری مورد استفاده قرار گرفته است و هنرمندان این مجموعه به تولید آثار فاخر هنری می پردازند و همچنین کلاس های آموزشی صنایع دستی در این مجموعه دایر است و همه روزه نماز ظهر و عصر در محل ایوان اصلی این مجموعه اقامه می شود.



خانه ملك

آدرس: مشهد، بلوار امام خمینی، بین امام خمینی31 و 33، روبروی سه راه دارایی   *   آدرس پورتال:  malekhouse.razavichto.ir
      اين بنا که سکونتگاه خانوادگی حاج حسین آقا ملک بوده در خيابان امام خميني مشهد واقع شده و يكي از نمونه خانه‌هاي زيباي بر جا مانده از دوران انتقال معماری از سنتی به مدرن و از جمله آثار اواخر عصر قاجاريه و اوایل پهلوی و نماد هنر معماری و آجرکاری آن دوران محسوب مي شود. بناي مزبور در گذشته بسيار وسيعتر بوده اما اكنون تنها بخش بيروني آن بر جاي مانده كه شامل دو طبقه است. طبقه بالايي داراي سقف چوبی و منبت كاري شده و شومينه گچبري زيبايي است. این بنا امروزه مركز آفرينش و پژوهش هنرهاي سنتي و صنايع دستي شماره 1 مشهد مي باشد که هنرمندان در 10 کارگاه دایر در این مجموعه به تولید آثار فاخر مشغول می باشند. همچنین کلاس های آموزشی  صنایع دستی نیز در این مکان دایر می باشد.



Image result for ‫بازه هور‬‎چهار طاقي بازه هور

آدرس: 65کیلومتری جنوب شهر مشهد و در مجاورت روستای رباط سفید در کنار جاده قدیم مشهد- تربت حیدریه
      این بنای سنگی متعلق به دوره (ساسانی) در فاصله تقریبی 65کیلومتری جنوب شهر مشهد و در مجاورت روستای رباط سفید در کنار جاده قدیم مشهد- تربت حیدریه برکنار دره ای معروف به بازه هور به معنی ذره خورشید واقع شده است. بنای بازه هور  دارای سه ورودی و یک گنبد مرتفع است. برخی از این بنا به عنوان آتشکده نام برده اند در حالی که به اعتقاد پژوهشگران آنچه اکنون بر جای مانده هسته مرکزی یک مجموعه معماری با کاربری حفاظت از راه در مقابل راهزنان است. این بنا به لحاظ کاربری شیوه‌های معماری ایرانی و برخورداری در شکل گیری گنبد حائز اهمیت است.



گنبد سبز

آدرس: خیابان آخوند خراسانی- میدان آخوند خراسانی
     بناي تاريخي گنبد سبز در خيابان آخوند خراسانی و در وسط ميداني به همان نام واقع شده است. وجه تسميه بنا، گنبد مزين به كاشيكاري فيروزه اي متمايل به سبز آن می باشد. پلان گنبد سبز 8ضلعي و داراي 4 ايوان متقارن است. علاوه بر ايوان‌ها و طاق نماها، كاشيكاري زيباي آن به بقعه جلوه‌‌اي خاص بخشيده است. گنبد سبز، آرامگاه منسوب به «محمد مومن» عارف می باشد كه احتمالاً در سال 1036ق. ساخته شده و در سال هاي 1055 و 1058ق. تكميل و تزئين شده است.


 

Image result for ‫پیر پالان دوز‬‎مقبره پير پالان دوز

آدرس: شمال شرقي مجموعه حرم مقدس حضرت رضا(ع)
     اين مقبره متعلق به محمد عارف عباسي، از عرفاي قرن دهم هجري است و در شمال شرقي مجموعه حرم مقدس حضرت رضا(ع) قرار دارد. بناي مزبور چهار ضلعي بوده و داراي گنبد پيازي شكل و ايوان آجري زيبايي است. در داخل بقعه نگاره‌ها و بقاياي نقاشي هايي ازدوران صفويه وجود دارد. بنا با كاشي هاي ساده فيروزه اي رنگ تزئين شده است. تاريخ ساخت بنا مربوط به سال 985هجري قمري مي باشد. در سال های اخیر نیز فضاهای جانبی و رواق هایی به بنای مرکزی افزوده شده است.



Image result for ‫مصلی طرق‬‎مصلي طرق

آدرس: جنوب شرقی شهر مشهد و در جاورت روستای طرق
     اين بنا در جنوب شرقي مشهد و در مجاورت روستاي طرق واقع شده است. مصلي طرق مشتمل بر يك ايوان بلند مركزي، ايوانچه‌هايي در طرفين، محراب و اتاق‌هائی در انتها بنا است. تزئينات اين بنا منحصر به كتيبه خط ثلث، قاب ها و كاربندي هاي گچي بر سقف ايوان مي باشد اين بنا تاريخي در سال 837ق. بنيان گرفته است.


 

Image result for ‫رباط طرق‬‎رباط طرق

آدرس: ابتدای جاده قدیم مشهد نیشابور
     اين رباط در ابتداي جاده قدیم مشهد  نيشابور قرار دارد و شامل دو كاروانسرا متعلق به عهد صفويه و قاجار مي باشد اهميت اين رباط از آن جهت است كه به عنوان آخرین منزل در راه نیشابور به مشهد قرار داشته و محل وداع و استقبال محسوب مي شده است امروزه به همت اداره کل میراث فرهنگی از این بنا در راستای استقبال از زائران پیاده حرم امام رضا(ع) استفاده می شود. کاروانسرای طرق تا چند سال پیش نیمه ویران بود که به همت معماران میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان مرمت شده است.




موزه مردم شناسی رباط ویرانی

آدرس: 5کیلومتری مشهد- جاده شاندیز- روستای ویرانی  *   ساعت بازدید: 8 صبح  * 
     این رباط برکنار راه کوهستانی نیشابور به توس و در روستای ویرانی حدود 5کیلومتری مشهد واقع شده است. این بنا از نوع رباط های سرپوشیده و فاقد حیاط مرکزی می باشد که به همت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی به یکی از مکان های فرهنگی، گردشگری شهرستان مشهد تغییر کاربری داده است. رباط ویرانی بنایی متعلق به قرن نهم هجری بوده که تا سال های اخیر نیمه ویران بوده و اخیرا میراث فرهنگی اقدام به مرمت آن کرده است.



آرامگاه خواجه ربيع

آدرس: انتهای خیابان خواجه ربیع
     بقعه خواجه ربیع در انتهای خیابان خواجه ربیع و در میان باغی بزرگ و باصفا واقع شده که متعلق به دوره صفوی است. «ربیع بین خثیم» از بزرگان صدر اسلام به شمار می آمد که در آغاز خلافت حضرت علی(ع) والی قزوین بوده است. سال درگذشت او را 16 تا 36هجری قمری نوشته اند. بنای این بقعه به درخواست شیخ بهایی دانشمند نامدار ایرانی و به دستور شاه عباس صفوی ساخته شده است. این بنا شامل بقعه ای هشت ضلعی با چهار ایوان بزرگ در وسط اضلاع چارگانه اصلی و چهار ایوان کوچک تر در چهار گوشه بناست. درون بقعه دو کتیبه به خط علیرضا عباسی وجود دارد که تاریخ 6201 و 1301 بر آن نقش بسته است. درون بقعه با نقاشی های زیبای برجسته اسلیمی ها زینت یافته و نمای بیرونی بنا با کاشی های معرق و چند رنگ تزئین شده است. امروزه باغ این آرامگاه به عنوان یکی از قبرستان های شهر مشهد مورد استفاده قرار می گیرد.
 

بازگشت به صفحه قبلی

تاریخ بروزرسانی: 30 اردیبهشت 1402